Ποιες χρήσεις και εγκαταστάσεις επιτρέπονται εντός δασικών εκτάσεων;

Ολοκληρώθηκε η διαδικασία της κύρωσης των δασικών χαρτών και ένα σημαντικό τμήμα των ακινήτων εγγράφονται στο κτηματολόγιο με δικαιούχο το Ελληνικό Δημόσιο ως αναφορά τις δασικές εκτάσεις. Αυτό συμβαίνει γιατί ισχύει το τεκμήριο κυριότητας που θεσπίστηκε υπέρ του Δημοσίου με το β.δ. 17.11.1836 «περί ιδιωτικών δασών» και το ισχύον σήμερα νομοθετικό πλαίσιο.

Οι δασικές εκτάσεις θεωρούνται ότι είναι δημόσιες μέχρι της αναγνωρίσεώς τους ως ιδιωτικών. Κατ’ εξαίρεση η διάταξη αυτή δεν ισχύει στις περιφέρειες των Πρωτοδικείων των Ιονίων Νήσων, της Κρήτης, των Νομών Λέσβου, Σάμου, Χίου και Κυκλάδων, των νήσων Κυθήρων, Αντικυθήρων, καθώς και της περιοχής της Μάνης όπως αυτή ορίζεται από διοικητικά όρια των Καλλικρατικών Δήμων Ανατολικής και Δυτικής Μάνης.

Θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι ο χαρακτήρας του γεωτεμαχίου ως δασικού ή μη ανάγεται μόνο στον χαρακτηρισμό της ορισμένης έκτασης και δεν εκτείνεται σε θέματα ιδιοκτησιακά.

Συνεπώς, το αν σήμερα ένα γεωτεμάχιο θεωρείται ή χαρακτηρίζεται από το Δημόσιο ως δασική έκταση αυτό δε συνεπάγεται αυτόματα ότι ανήκει και στο Δημόσιο αλλά εξετάζεται κατά περίπτωση ποια ήταν η κατάσταση του ακινήτου κατά το χρόνο που αυτό περιήλθε στο Δημόσιο.

Επομένως, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζει ο κάθε ενδιαφερόμενος αν η δασική έκταση που βρίσκεται εντός του ακινήτου του είναι ιδιωτική και σε ποιο βαθμό μπορεί να την αξιοποιήσει και πως.

 

Τι επιτρέπεται εντός δασικών εκτάσεων;

Η δασική νομοθεσία επιτρέπει την επέμβαση σε δασικές εκτάσεις ως εξαιρετικό μέτρο και πάντα εντός του πλαισίου μη μεταβολής του προορισμού των δάσους, μετά από έγκριση. Κατά το νόμο, σε ορισμένες περιορισμένες κατηγορίες δασικών εκτάσεων, επί περιορισμένο τμήμα επιφάνειας τους και υπό αρκετές προϋποθέσεις, οι επεμβάσεις είναι κατ’ εξαίρεση επιτρεπτές για δραστηριότητες όπως:

Εκμεταλλεύσεις πρωτογενούς τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία κλπ)

Κατασκευή κοινόχρηστων – κοινωφελών υποδομών αλλά και έργων υποδομών π.χ. οδοποιία

Εγκαταστάσεις τουριστικού χαρακτήρα (ξενοδοχεία 4*-5*, camping, ιαματικές εγκαταστάσεις, χιονοδρομικά κέντρα, ορειβατικά καταφύγια κ.ά.)

Βιομηχανικές εγκαταστάσεις (μονάδες μεταποίησης γεωργικών προϊόντων, οινοποιεία, αποσταγματοποιεία, ποτοποιεία, εμφιαλωτήρια, ελαιοτριβεία, σφαγεία, δεξαμενές αποθήκευσης πετρελαιοειδών)

Μεταλλεία – λατομεία

Έργα πολιτιστικού χαρακτήρα

Συγκεκριμένοι τύποι εγκαταστάσεων αθλητισμού, εκπαίδευσης, περίθαλψης, έρευνας, υδατοδρομίων, διαδρομών αγώνων μοτοποδηλάτων, θρησκευτικής φύσεως κ.ά.

 

Ποιες τουριστικές εγκαταστάσεις επιτρέπονται εντός δασικών εκτάσεων;

Επιτρέπεται η επέμβαση σε δημόσια δάση και δημόσιες δασικές εκτάσεις για τη δημιουργία ξενοδοχειακών καταλυμάτων κατηγορίας 4 ή 5 αστέρων, χιονοδρομικών κέντρων, εγκαταστάσεων αξιοποίησης ιαματικών πηγών υδροθεραπευτηρίων, κέντρων θαλασσοθεραπείας, εγκαταστάσεων ιατρικού τουρισμού καθώς και η δημιουργία γκολφ.

Το σχετικό αίτημα για την χορήγηση έγκρισης επέμβασης συνοδεύεται από έκθεση τουριστικής αξιοποίησης στην οποία αιτιολογείται ότι η επέμβαση αυτή αποτελεί το μόνο πρόσφορο μέσο για την ικανοποίηση του δημοσίου συμφέροντος με τη μικρότερη δυνατή απώλεια δασικού πλούτου.

Επίσης, επιτρέπεται η επέμβαση σε ιδιωτικά δάση και δασικές εκτάσεις για τη δημιουργία σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων, όπως ισχύει και εγκαταστάσεων ειδικής τουριστικής υποδομής, κάτω υπό ειδικούς όρους και προϋποθέσεις. Όταν η επέμβαση για τη δημιουργία των ανωτέρω σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων και εγκαταστάσεων ειδικής τουριστικής υποδομής γίνεται εξ ολοκλήρου σε ιδιωτική έκταση αμιγώς δασικού χαρακτήρα, τότε το εμβαδόν της έκτασης αυτής πρέπει να είναι κατ’ ελάχιστο 500 στρέμματα.

Η συνολική έκταση των χώρων που καταλαμβάνουν οι τουριστικές εγκαταστάσεις (κάλυψη) δεν μπορεί να υπερβεί το δέκα τοις εκατό (10%) της έκτασης για την οποία εγκρίνεται η επέμβαση προς τουριστική αξιοποίηση. Ο συντελεστής δόμησης υπολογίζεται στο ως άνω 10% της έκτασης και καθορίζεται κλιμακωτά.

 

Τι ισχύει με τα φωτοβολταϊκά σε δασικές εκτάσεις;

Επιτρέπεται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών σε δασικές εκτάσεις που εκχερσώθηκαν ή παραχωρήθηκαν για γεωργική ή δενδροκομική καλλιέργεια.

Ειδικότερα, εγκαταστάσεις εκμετάλλευσης ηλιακής ενέργειας από φωτοβολταϊκούς σταθμούς σε δάση και αναδασωτέες εκτάσεις απαγορεύονται. Κατ’ εξαίρεση, οι εγκαταστάσεις αυτές επιτρέπονται σε δασικές εκτάσεις που εκχερσώθηκαν ή παραχωρήθηκαν για γεωργική ή δενδροκομική καλλιέργεια, σύμφωνα με τη δασική και την αγροτική νομοθεσία, εφόσον αξιοποιήθηκαν κατά τους όρους της εκχέρσωσης ή της παραχώρησης και καλλιεργούνται, υπό την προϋπόθεση, ότι μετά το πέρας της νόμιμης λειτουργίας των εγκαταστάσεων αυτών, σύμφωνα και με τους όρους της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, ή την για οποιονδήποτε λόγο απομάκρυνσή τους, η έκταση επανέρχεται στην πρότερη αγροτική χρήση.

 

Επιτρέπεται να επεμβαίνουμε σε χορτολιβαδικές και βραχώδεις εκτάσεις;

Στον νόμο 4859/2021 με θέμα «Μέτρα διευκόλυνσης και εκσυγχρονισμού της ίδρυσης και λειτουργίας κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων…» προστέθηκε διάταξη με την οποία επιτρέπεται η επέμβαση σε δάση και δασικές εκτάσεις ως και σε δημόσιες χορτολιβαδικές και βραχώδεις εκτάσεις, μετά από έγκριση του Συντονιστή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης και μετά από εισήγηση της οικείας δασικής αρχής. Όταν πρόκειται για επέμβαση σε χορτολιβαδικές και βραχώδεις εκτάσεις που ανήκουν σε περιοχές όπου υπάρχουν κυρωμένοι δασικοί χάρτες η εισήγηση της οικείας δασικής αρχής χορηγείται εντός προθεσμίας δύο (2) μηνών από το αίτημα του ενδιαφερομένου.

Σε περίπτωση επέμβασης από τρίτους στις ιδιωτικού χαρακτήρα εκτάσεις που προστατεύονται από τις διατάξεις του παρόντος νόμου, απαιτείται και η έγγραφη συναίνεση του ιδιοκτήτη.

 

Τι ισχύει για τις κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις σε δάση, δασικές ή δημόσιες εκτάσεις

Μετά από εισήγηση της Επιτροπής Σταυλισμού, με απόφαση του αρμοδίου δασάρχη, χορηγείται άδεια για τη την εγκατάσταση εντός δασών και δασικών εκτάσεων, καθώς και δημοσίων εκτάσεων κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων, εκτροφείων θηραμάτων, ιχθυοτροφείων, εκτροφείων γουνοφόρων και ιδίως επισκέψιμων κτηνοτροφικών μονάδων εκτροφής απειλουμένων με εξαφάνιση αυτοχθόνων φυλών αγροτικών ζώων, με σκοπό τη διάσωση, διάδοση, προβολή και παραδοσιακή διαχείριση του προαναφερθέντος ζωικού κεφαλαίου και των προϊόντων του.

Δεν επιτρέπεται η εγκατάσταση των ανωτέρω μονάδων, με εξαίρεση τη μελισσοκομία, σε Δάση και δασικές εκτάσεις που προστατεύονται, σε εκτάσεις που βρίσκονται εντός λεκανών απορροής χειμάρρων πόλεων ή οικισμών, σε δάση και δασικές εκτάσεις που προσφέρονται για αναψυχή και τον τουρισμό.

Επιτρέπεται σε προστατευόμενες περιοχές, αν προβλέπεται από τα σχέδια διαχείρισης τους και, σε περίπτωση μη ύπαρξης αυτών, κατόπιν εγκεκριμένης περιβαλλοντικής μελέτης.

 

Πότε επιτρέπεται η γεωργική εκμετάλλευση δασικών εκτάσεων;

Εκχέρσωση δασών προς απόδοση σε αγροτική οποιασδήποτε φύσης καλλιέργεια απαγορεύεται. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η από γεωργικούς συνεταιρισμούς, ομάδες παραγωγών ή φυσικά πρόσωπα εκχέρσωση δασικών εκτάσεων ή η χρήση από αυτούς ασκεπούς έκτασης ή διάκενου εντός δάσους ή δασικής έκτασης, εμβαδού έως 30 στρέμματα όταν πρόκειται για φυσικά πρόσωπα, για γεωργική ή δενδροκομική καλλιέργεια ή για φύτευση σε ανάμειξη αγρίων και οπωροφόρων ή καρποφόρων δένδρων ή για φύτευση δασικών ειδών για την απόδοση προϊόντων, ιδίως, κάστανων, καρυδιών και τρούφας, ή για δημιουργία αμπελώνων ή φυτειών αρωματικών φυτών. Επιτρέπεται, επίσης, η δια εμβολιασμού εξημέρωση άγριων οπωροφόρων ή καρποφόρων δένδρων.

Επίσης εντός των ως άνω εκτάσεων επιτρέπονται κατασκευές που εξυπηρετούν τη γεωργική εκμετάλλευση, όπως δεξαμενές νερού, γεωτρήσεις, μετρητές Δ.Ε.Η., υπόστεγα κατ’ εφαρμογή της σχετικής περί των κατασκευών αυτών νομοθεσίας.

Η έγκριση για τη γεωργική εκμετάλλευση χορηγείται, κατόπιν σχετικής οικονομοτεχνικής μελέτης βιωσιμότητας της γεωργικής εκμετάλλευσης.

Οι δημόσιες εκτάσεις, ως και οι κοινόχρηστες και διαθέσιμες εποικιστικές δασικές εκτάσεις μπορούν να διατεθούν σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα για δενδροκομική ή γεωργική καλλιέργεια και εκμετάλλευση κατόπιν της σχετικής μελέτης και κάτω από ειδικές προϋποθέσεις.

 

Πότε επιτρέπονται βιομηχανικές – βιοτεχνικές εγκαταστάσεις;

Επιτρέπεται η εγκατάσταση βιομηχανιών κοπής και επεξεργασίας ξύλου ή βιομηχανιών που έχουν ως πρώτη ύλη το ξύλο ή άλλα προϊόντα του δάσους, ως και η κατασκευή εργοστασίων άντλησης και εμφιάλωσης νερού μετά των αναγκαίων αγωγών προσαγωγής τους.

Σε δημόσιες εκτάσεις, υπό προϋποθέσεις, επιτρέπεται η εγκατάσταση μονάδων μεταποίησης γεωργικών προϊόντων που παράγονται στην περιοχή, τυροκομικών μονάδων επεξεργασίας γάλακτος, οινοποιείων, αποσταγματοποιείων, ποτοποιείων, εμφιαλωτηρίων, ελαιοτριβείων και σφαγείων.