Γενικές Κατευθύνσεις Εφαρµογής Θεσµικού πλαίσιο για την Μελέτη Προσβασιµότητας

(α) Κατά την εκπόνηση της µελέτης προσβασιµότητας για τα ΑµεΑ/ εµποδιζόµενα άτοµα, η οποία και περιλαµβάνεται στην αρχιτεκτονική µελέτη που υποβάλλεται για την άδεια δόµησης ( άρθρο 3, παρ.2 του Ν.4030/2011), λαµβάνονται υπόψη κατά προτεραιότητα οι προδιαγραφές του ΝΟΚ, Κτιριοδοµικού Κανονισµού, Πυροπροστασίας και της ΥΑοικ. 52487/2002 (ΦΕΚ 18Β΄/ 15.01.2002) «Ειδικές ρυθµίσεις για την εξυπηρέτηση ΑµεΑ σε υφιστάµενα κτίρια» όσον αφορά στις διαστάσεις των οριζόντιων και κατακόρυφων προσπελάσεων (πχ. διάδροµοι, σκάλες, ράµπες, ανελκυστήρες, λουτρά, κλπ) και επικουρικές αυτών, οι οδηγίες σχεδιασµού «Σχεδιαζοντας για Όλους» του ΥΠΕΚΑ.
(β) Κατά τη µελέτη προσβασιµότητας για την διαµόρφωση ή ανακατασκευή των κοινόχρηστων χώρων των οικισµών (όπως… ιδίως χώρων που προορίζονται για την κυκλοφορία των πεζών, όπως των πλατειών / πεζοδροµίων / νησίδων, χώρων πρασίνου / άλσεων, στάσεων / αποβαθρών κλπ), λαµβάνονται υπόψη κατά προτεραιότητα οι προδιαγραφές του ΝΟΚ, Κτιριοδοµικού Κανονισµού, της Απόφασης 52907/2009 και των διευκρινίσεων αυτών (Εγκύκλιος 3 µε Α.Π οικ.13612/24.3.2011 και Εγκύκλιος 7 µε Α.Π 9180/10.6.2010) και επικουρικές αυτών οι οδηγίες σχεδιασµού«Σχεδιάζοντας για Όλους» του ΥΠΕΚΑ. Ιδιαίτερα επισηµαίνεται, ότι η τελευταία παράγραφος της προαναφερόµενης Εγκυκλίου 3 αφορά µόνο σε µικρού εύρους υφιστάµενες οδούς µίας ή δύο το πολύ λωρίδων. Η παραπάνω µεθοδολογία σχεδιασµού αποβλέπει στην δηµιουργία αλυσίδας πρόσβασης, µε προσβάσιµες συγκοινωνίες, πεζοδρόµια ή πεζοδρόµους και θέσεις στάθµευσης αναπηρικών αυτοκινήτων κοντά στις προσβάσιµες εισόδους των κτιρίων ή των εξυπηρετήσεων.

Διευκρινήσεις του Άρθρου 26 Ν.Ο.Κ. (Ειδικές ρυθµίσεις για την εξυπηρέτηση ΑµεΑ/ εμποδιζόμενων ατόµων)-

Παράγραφος 1

(α) Στα νέα κτίρια κατοικίας (µονοκατοικίες ισόγειες ή πολυώροφες), που δεν έχουν υποχρέωση εγκατάστασης ανελκυστήρα σύµφωνα µε τον Κτιριοδοµικό Κανονισµό (άρθρο 29 – Αποφ. 3046/89 ΦΕΚ 59∆΄/89), δηλαδή όταν το δάπεδο ορόφου ή τµήµα ορόφου, έχει διαφορά στάθµης µικρότερη από 9.00µ. από την οριστική επιφάνεια του περιβάλλοντος εδάφους, στη θέση από την οποία γίνεται προσπέλαση στον όροφο, διευκρινίζεται ότι θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη για πιθανή µελλοντική εύκολη µετατρεψιµότητα των κατοικιών, σε κατοικίες µελλοντικών χρηστών ΑµεΑ/ εµποδιζόµενων ατόµων ώστε να µπορεί να εξασφαλίζεται εφόσον απαιτηθεί αυτόνοµη και ασφαλής, οριζόντια και κατακόρυφη προσπέλαση, χωρίς να θίγεται ο φέρων οργανισµός των κατοικιών αυτών, µε επιπρόσθετα στοιχεία κατάλληλων προδιαγραφών , όπως ράµπες, αναβατόρια, ανελκυστήρες, κλπ. Η πρόβλεψη αυτή θα περιγράφεται στην Τεχνική έκθεση της µελέτης προσβασιµότητας. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να διασφαλίζεται απαρχής η κατάλληλη διαστασιολόγηση και ο σχεδιασµός στοιχείων και χώρων (πλάτος θυρών και διαδρόµων, ύψος ποδιάς παραθύρων, κατωκασιού, κ.λπ.) και να υποβάλλεται η σχετική µελέτη προσβασιµότητας, χωρίς όµως να υπάρχει υποχρέωση διαµόρφωσης προσβάσιµων χώρων υγιεινής και υλοποίησης της προσπέλασης όταν προκύπτουν από τον σχεδιασµό υψοµετρικές διαφορές.

(β) Στα νέα κτίρια µε χρήση κατοικίας και παραπάνω από µια οριζόντιες ιδιοκτησίες, που δεν έχουν από τον Κτιριοδοµικό Κανονισµό (άρθρο 29 – Αποφ. 3046/89 ΦΕΚ 59∆΄/89) υποχρέωση ανελκυστήρα, επιβάλλεται να εξασφαλίζεται η αυτόνοµη και ασφαλής, οριζόντια και κατακόρυφη προσπέλαση ΑµεΑ/ εµποδιζόµενων ατόµων, µε στοιχεία κατάλληλων προδιαγραφών, όπως ράµπες, αναβατόρια, ανελκυστήρες, κλπ, σε όλους τους εξωτερικούς και εσωτερικούς κοινόχρηστους χώρους των κτιρίων κατοικίας.

(γ) Γενικότερα, για τα κτίρια της παρ.1 του Άρθρου 26 (εκτός των ισόγειων ή πολυώροφων µονοκατοικιών, όπου δεν υπάρχει σχετική υποχρέωση), υπάρχει υποχρέωση αυτόνοµης και ασφαλούς, οριζόντιας και κατακόρυφης προσπέλασης ΑµεΑ/ εµποδιζόµενων ατόµων, σε όλους τους εξωτερικούς και εσωτερικούς κοινόχρηστους χώρους, όπου υπάρχουν υποδοµές, υπηρεσίες και αγαθά (πχ. πέργκολες, υπαίθρια καθιστικά, υπαίθριες ψησταριές, πισίνα, κλπ), που µπορούν να χρησιµοποιηθούν.

(δ) Σε οικόπεδα στα οποία υπάρχει σύσταση κάθετης ιδιοκτησίας, και επί των τµηµάτων αυτής ανεγείρονται αυτόνοµα κτίρια κατοικιών, η υποχρέωση οριζόντιας και κατακόρυφης προσπέλασης ΑµεΑ/ εµποδιζόµενων ατόµων της παρ. 1 του άρθρου 26, νοείται για το κάθε τµήµα ξεχωριστά.

Παράγραφος 2

∆ιευκρινίζεται, ότι ως προστατευµένος, προσβάσιµος χώρος σε περίπτωση εκτάκτων αναγκών, νοείται ο ανοικτός χώρος αναµονής ενός ή δύο αναπηρικών αµαξιδίων (0.80µ. Χ 1.30µ. ανά αµαξίδιο) ανάλογα µε το κτίριο, ο οποίος – δεν προσµετράται στον σ.δ – βρίσκεται εντός του πυροδιαµερίσµατος του κοινόχρηστου κλιµακοστασίου και δεν παρεµποδίζει την όδευση διαφυγής, όπως αυτή προβλέπεται από τον ισχύοντα κανονισµό πυροπροστασίας.

Παράγραφος 3

Στις περιπτώσεις όπου η έκταση του οικοπέδου είναι μεγάλη και το κτίριο τοποθετείται μακριά από το δρόµο ή η κλίση του φυσικού εδάφους μεταξύ του δρόµου και της εισόδου είναι µεγαλύτερη από 10%, υπάρχει η δυνατότητα να εξασφαλίζεται η ασφαλής προσπέλαση ΑµεΑ/ εµποδιζόµενων ατόµων, από τον κοινόχρηστο ή περιβάλλοντα χώρο του κτιρίου µε αυτοκίνητο και στη συνέχεια µε τις απαιτούµενες εξυπηρετήσεις (µέσα κάλυψης υψοµετρικών διαφορών), ως τις εισόδους των κτιρίων. Στις περιπτώσεις αυτές, θα πρέπει να εξασφαλίζεται η προσβασιµότητα στον περιβάλλοντα χώρο, από διαµορφωµένο χώρο στάθµευσης ΑµεΑ, έξω από το κτίριο και όχι από τη στάθµη του πεζοδροµίου ή της οδού.

Παράγραφος 4

(α) Στα υφιστάµενα πριν από την ισχύ του Ν.4067/2012 κτίρια κατοικίας, για τα οποία εκδίδεται οικοδοµική άδεια μετά την ισχύ του, δεν επιβάλλεται η μελέτη προσβασιµότητας, δεδοµένου ότι στα κτίρια αυτά, δεν επιβάλλεται η υλοποίηση των απαραίτητων διαµορφώσεων ώστε οι λειτουργικοί χώροι τους να είναι προσπελάσιµοι από άτοµα µε αναπηρία ή εµποδιζόµενα άτοµα. Η υποβολή μελέτης προσβασιµότητας και η υλοποίηση των προβλεποµένων σε αυτή διαµορφώσεων – εγκαταστάσεων, επιβάλλεται στις περιπτώσεις όπου εκδίδεται οικοδοµική άδεια αλλαγής χρήσης, εφόσον η νέα χρήση το απαιτεί.

(β) Στην περίπτωση διατηρητέων κτιρίων και κτιρίων σε παραδοσιακούς οικισµούς, αν από τη χρήση τους απαιτούνται διαµορφώσεις στους λειτουργικούς τους χώρους ώστε αυτοί να είναι προσπελάσιµοι από ΑµεΑ/ εµποδιζόµενα άτοµα, θα πρέπει στην αρχιτεκτονική μελέτη που υποβάλλεται στο Συµβούλιο Αρχιτεκτονικής να συµπεριλαµβάνεται και η μελέτη προσβασιµότητας, όταν αυτή επιβάλλεται από την χρήση του κτιρίου. Το Συµβούλιο αρχιτεκτονικής είναι αρµόδιο να γνωµοδοτήσει υπέρ ή κατά των προτεινόµενων παρεµβάσεων που επηρεάζουν ενδεχοµένως τα µορφολογικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά των κτιρίων αυτών (άρθρο 21, Ν. 4030/2011).

(γ) Το χρονικό όριο ολοκλήρωσης των απαραίτητων διαµορφώσεων προσβασιµότητας μέχρι το 2020, αφορά σε όλες τις περιπτώσεις υφιστάµενων – προ της ισχύος του παρόντος νόµου – κτιρίων της παρούσας παραγράφου. Για την περίπτωση υφιστάµενων κτιρίων για τα οποία πρόκειται να εκδοθεί οικοδοµική άδεια αλλαγής χρήσης, η δέσµευση αυτή ισχύει µε την έκδοση της άδειας δόµησης, εφόσον η νέα χρήση το απαιτεί Η δέσµευση να ολοκληρωθούν οι απαραίτητες διαµορφώσεις προσβασιµότητας, δεν ισχύει στις περιπτώσεις υφιστάµενων – προ της ισχύος του παρόντος νόµου – κτιρίων – της παρούσας παραγράφου, όπου θίγεται ο φέρων οργανισµός τους, προκειµένου να καταστεί δυνατή η πρόσβαση ΑµεΑ και εµποδιζόµενων ατόµων στους λειτουργικούς χώρους τους.

(δ) Στις περιπτώσεις των υφιστάµενων – πριν την ισχύ του παρόντος νόµου χώρων – για τα οποία εκδίδεται οικοδοµική άδεια για χρήση εµπορίου, γραφείων και καταστηµάτων υγειονοµικού ενδιαφέροντος µε ανάπτυγµα τραπεζοκαθισµάτων στον εσωτερικό ή εξωτερικό χώρο και μικτό εµβαδόν μικρότερο από 100τ.µ. (δεν προσµετρώνται τα τ.µ. που δεν υπολογίζονται στον σ.δ.), οι χώροι αυτοί, υποχρεούνται µεν να έχουν διασφαλίσει την οριζόντια και κατακόρυφη προσπέλαση, εξαιρούνται δε, από τη δηµιουργία προσβάσιµων χώρων υγιεινής για το κοινό, στις περιπτώσεις που προκαλείται δυσανάλογη επιβάρυνση για τον ιδιοκτήτη και συγκεκριµένα:

• Όταν δεν πραγµατοποιείται ριζική ανακαίνιση και οι προτεινόµενες επεµβάσεις απαιτούν αναδιαµορφώσεις που θα μειώσουν σε ποσοστό μεγαλύτερο του 10% το ωφέλιµο εµβαδόν του καταστήµατος ή στις περιπτώσεις των καταστηµάτων υγειονοµικού ενδιαφέροντος, το 10% του χώρου τραπεζοκαθισµάτων, ή

• Όταν προκύπτει ανάγκη χωροθέτησης χρήσης WC AµεΑ σε άλλον όροφο στον οποίο δεν υπάρχει πρόσβαση προδιαγραφών ΑµεΑ ή ανάγκη χωροθέτησης σε χώρο που εξαιρείται από την υποχρέωση πρόσβασης (παρ. 5. του παρόντος άρθρου) και το εναποµένον μικτό εµβαδόν είναι μικρότερο από 100τµ. ή

• Όταν απαιτείται παρέµβαση στον φέροντα οργανισµό του κτιρίου.

Παράγραφος 5

(α) Τα τ.µ. που δεν προσµετρώνται στον σ.δ., δεν υπολογίζονται στα μικτά εµβαδά ορόφων, στα σηµεία (5β) και(5γ),

(β) Οι προϋποθέσεις των σηµείων (5β) και(5γ), θα πρέπει να ισχύουν ταυτόχρονα, προκειµένου να εξαιρεθούν τα κτίρια από την υποχρέωση διαµόρφωσης πρόσβασης στους πάνω από το ισόγειο ορόφους.

(γ) Οι εξαιρέσεις των σηµείων (α,β,γ) ισχύουν τόσο για τα νέα κτίρια, όσο και για τα υφιστάµενα πριν από την ισχύ του παρόντος νόµου κτίρια για τα οποία εκδίδεται οικοδοµική άδεια µετά την ισχύ του Ν.4067/2012.

Παράγραφος 7

Σε περίπτωση ανάγκης γνωµοδότησης επί ειδικών θεµάτων προσβασιµότητας, που προκύπτουν κατά την εφαρµογή των ειδικών διατάξεων για τα άτοµα µε αναπηρία ή τα εµποδιζόµενα άτοµα, οι Υ∆ΟΜ, οι Ελεγκτές δόµησης, τα Συµβούλια Αρχιτεκτονικής, αλλά και πολίτες, θα µπορούν να προσφύγουν στην Επιτροπή Προσβασιµότητας του ΥΠΕΚΑ