Για ποιες κατηγορίες αυθαιρέτων μειώνονται τα πρόστιμα;

Με μια… αριθμομηχανή στο χέρι βρίσκονται εδώ και μία εβδομάδα οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων που δεν έχουν ξεκινήσει τη διαδικασία «τακτοποίησης» ή δεν την έχουν ακόμα ολοκληρώσει. Το νέο πλαίσιο, που δόθηκε σε διαβούλευση, προβλέπει σημαντικές μειώσεις σε ορισμένες κατηγορίες πολεοδομικών παρανομιών –κυρίως στις μέσου μεγέθους και στα παλαιά αυθαίρετα– ενώ επεκτείνει τις ευεργετικές ρυθμίσεις στις οικονομικά ασθενέστερες ομάδες. Και, όταν θεσπιστεί, δύναται να δεχθεί τη «μεταφορά» όσων έχουν ήδη ξεκινήσει να πληρώνουν πρόστιμα με κάποια από τις προηγούμενες ρυθμίσεις, με συμψηφισμό των προστίμων.

Ο πέμπτος κατά σειρά νόμος για «τακτοποίηση» πολεοδομικών αυθαιρεσιών από το 2009 βρίσκεται πλέον στην τελική ευθεία. Στόχος του υπουργείου είναι να παρουσιάσει μια ρύθμιση πιο ευνοϊκή για τα χαμηλά εισοδήματα, στοχεύοντας –εμμέσως πλην σαφώς– και στον μεγάλο αριθμό όσων εντάχθηκαν σε κάποια από τις τρεις προηγούμενες ρυθμίσεις (στον νόμο Μπιρμπίλη για τους ημιυπαίθριους και στους νόμους Παπακωνσταντίνου και Καλαφάτη για όλα τα αυθαίρετα), οι οποίοι αδυνατούν να αποπληρώσουν το πρόστιμο και να ολοκληρώσουν τη διαδικασία υπαγωγής. Ας δούμε λοιπόν ποιους «συμφέρει» η νέα ρύθμιση:

1. Κατ’ αρχάς η έναρξη της διαδικασίας, την οποία σηματοδοτεί η καταβολή παραβόλου, είναι φθηνότερη. Το ύψος του παραβόλου μειώνεται στο μισό (σε σχέση με την ισχύουσα ρύθμιση) για όλες τις αυθαιρεσίες μέχρι τα 5.000 τ.μ., ξεκινώντας από τα 250 ευρώ για τις παρανομίες έως 100 τ.μ. και φθάνοντας τις 4.000 ευρώ για παρανομίες 2.000-5.000 τ.μ.
2. Το ύψος του προστίμου μειώνεται σημαντικά στις περιοχές στις οποίες μειώθηκαν οι αντικειμενικές αξίες και οι τιμές ζώνης με την αναθεώρηση του 2016. Με δεδομένο ότι ανά περιοχές οι μειώσεις έφθασαν από 5% έως 21%, ανάλογη θα είναι και η μείωση του προστίμου τακτοποίησης. Η προηγούμενη ρύθμιση λάμβανε ως βάση για τον υπολογισμό του προστίμου τις τιμές που ίσχυαν το 2011.
3. Οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτου που μπορούν να αποδείξουν ότι ανεγέρθηκε μεταξύ του 1983 και του 1993 θα καταβάλλουν το 60% του προστίμου, έναντι το 80% σήμερα. Η διαφορά αυτή είναι υπολογίσιμη όσο πιο μεγάλη (σε τετραγωνικά) είναι η αυθαιρεσία.
4. Η νομιμοποίηση παράνομων χώρων εντός του περιγράμματος του κτιρίου (συγκεκριμένα, υπόγεια που συνδέονται εσωτερικά με τον υπερκείμενο όροφο, πατάρια και σοφίτες) θα «τακτοποιείται» με το 30% του προστίμου, έναντι του 50% που ισχύει σήμερα.
5. Αρκετά φθηνότερη γίνεται η νομιμοποίηση πολεοδομικών παρανομιών στις εκτός σχεδίου περιοχές για τις μικρότερες κατασκευές. Πιο συγκεκριμένα, σήμερα στις περιοχές αυτές το ύψος του προστίμου διπλασιάζεται (δηλαδή έχει συντελεστή 2), ενώ με τη νέα ρύθμιση θα μειωθεί κατά 35% για υπερβάσεις έως 100 τ.μ., κατά 25% για υπέρβαση 100-200 τ.μ. και κατά 15% για υπέρβαση 200-500 τ.μ. Στα άνω των 500 τ.μ., ο συντελεστής υπολογισμού του προστίμου παραμένει ίδιος.
6. Επίσης, μειώνεται το πρόστιμο και στις περιοχές εκείνες που βρίσκονται υπό ένταξη στο σχέδιο πόλης. Οταν εκκρεμεί η πολεοδομική μελέτη για την ένταξη της περιοχής, τότε το πρόστιμο μειώνεται κατά 29,5% σε σχέση με σήμερα (συντελεστής 1,2 έναντι 1,7).
7. Προστίθενται δύο νέες κατηγορίες πολιτών που τυχαίνουν ειδικής μεταχείρισης: οι δικαιούχοι του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης θα καταβάλουν μόνο το 20% του προστίμου (μόνο για την κύρια κατοικία) και μπορούν να αναστείλουν για δύο έτη την καταβολή των δόσεων. Ανάλογη αναβολή δικαιούνται και οι μακροχρόνια άνεργοι, που θα καταβάλουν το 30% του προστίμου.

Πότε αυξάνεται

Υπάρχει όμως και μια κατηγορία προστίμων που αυξάνεται. Σε μια προσπάθεια του υπουργείου να δώσει εκτός από τον «φιλολαϊκό» και έναν «περιβαλλοντικό» χαρακτήρα (όσο μπορεί να έχει κάτι ανάλογο μια ρύθμιση για νομιμοποίηση πολεοδομικών παρανομιών), το πρόστιμο αυξάνεται κατά 20% σε αυθαίρετα που βρίσκονται σε προστατευόμενες περιοχές και σε παραδοσιακούς οικισμούς ή τμήματα πόλεων.

Εφόσον ένας πολίτης που έχει ξεκινήσει τη διαδικασία τακτοποίησης με τη σημερινή ρύθμιση διαπιστώσει ότι το πρόστιμο θα ήταν φθηνότερο με τη νέα ρύθμιση, τότε θα μπορεί να «μεταφερθεί» στον νέο νόμο και να καταβάλει το υπόλοιπο ποσόν. Μάλιστα, η δυνατότητα αυτή δίνεται και σε όσους ξεκίνησαν τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων με τους ν.3843/10 και 4014/11 και προφανώς αδυνατούσαν να καταβάλουν το πρόστιμο (προφανώς, γιατί η προθεσμία καταβολής των προστίμων και στις δύο ρυθμίσεις έχει παρέλθει). Αν όμως το πρόστιμο που έχει ήδη καταβληθεί είναι μεγαλύτερο, ορίζεται ρητά ότι χρήματα δεν επιστρέφονται. Μένει βέβαια να διευκρινιστεί μια σειρά από ζητήματα, λ.χ. με ποιο τρόπο θα γίνεται η «μεταφορά» του αυθαιρέτου από τη μια ρύθμιση στην άλλη, αν στο πρόστιμο θα συνυπολογίζονται και οι προσαυξήσεις που είχε λάβει, λόγω καθυστέρησης καταβολής των προκαθορισμένων δόσεων κ.λπ.

Η διαβούλευση για το σχέδιο νόμου ολοκληρώνεται στις 22 Σεπτεμβρίου, οπότε η κατάθεσή του στη Βουλή θα πρέπει να αναμένεται στις αρχές Οκτωβρίου. Η ρύθμιση που βρίσκεται σε ισχύ λήγει στις 8 Οκτωβρίου και πρόθεση του υπουργείου είναι οι δύο ρυθμίσεις να «κουμπώσουν» χρονικά.